Η ΟΜΟΝΟΙΑ για μας τους ιδρυτές και για όλους τους Έλληνες της Αλβανίας, αποτέλεσε το μαρμάρινο μέγαρο όπου στεγάστηκαν όλα τα όνειρα του Ελληνισμού της Αλβανίας για ένα λαμπρό μέλλον. Είδαμε όμως ότι το οικοδόμημα αυτό άρχισε ταυτόχρονα να καταρρέει και τα μάρμαρά του να γίνονται συντρίμμια. Νιώθουμε θλίψη, πόνο και ασφαλώς ευθύνη.
Οι εξελίξεις στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα, στη χώρα όπου ζει και στην ευρύτερη περιοχή, επιβεβαιώνουν περίτρανα την αναγκαιότητα του πολιτικού και εθνικού ρόλου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, μιας ΟΜΟΝΟΙΑΣ όμως που να συσπειρώνει και συντονίζει τις προσπάθειες όλων των Ελλήνων ανεξαρτήτως ιδεολογίας, σε όφελος του Ελληνισμού.
Δυστυχώς η ιστορική αυτή αναγκαιότητα ερμηνεύεται ως ανάγκη για την επικράτηση του εν Βορείου Ηπείρου βορειοηπειρωτικού επαγγελματισμού και κατεστημένου που παρήγαγε στην πορεία της η ΟΜΟΝΟΙΑ.
Για μένα προσωπικά η αναγκαιότητα για την ίδρυση ενός πολιτικού φορέα για τον Ελληνισμό της Αλβανίας γεννήθηκε από τις αρχές του Μάη 1990. Η επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Pérez de Cuéllarστις 03.05.1990 με βρήκε στα Τίρανα. Οι προσπάθειες του Αλία για να δείξει στα μάτια του μια άλλη Αλβανία, τόνωσαν μέσα μου τις υποψίες του επιβλέποντα της εκπομπής ελληνικών στο ΡΣ Αργυροκάστρου, Κ. Ζάβαλη, ότι ο Αλία οδηγεί τη χώρα σε αλλαγές. Από τότε έγραφα και ξαναέγραφα προγράμματα και καταστατικά. Την οργάνωση αποκαλούσα «Ταχυδρόμος της Προόδου» (Παρόμοια προσπάθεια είχα ξεκινήσει και όταν ήμουν φοιτητής το μακρινό 1980-1981)
Τις σημειώσεις μου αυτές που αποτέλεσαν στη συνέχεια τη βάση για να ιδρυθεί η ΟΜΟΝΟΙΑ, πήρα μαζί μου, κρυμμένες στο περιτύλιγμα ενός πίνακα, όταν πήγα στην Ελλάδα το Σεπτέμβρη του 1990. Τα ξαδέρφια της μάνας μου που με φιλοξενούσαν τρόμαξαν. Μάλιστα ο ένας μου είπε ότι θα σε σκοτώσουν οι Αλβανοί. Πήγα να μιλήσω και στα γραφεία της ΣΦΕΒΑ στα Γιάννενα, τα οποία ήταν μια ανάσα μακριά από το σπίτι που έμενα μόνος μου. Ήταν τρεις-τέσσερις νεαροί. Παρουσιάστηκα και είπα το σκοπό μου. Έκαναν πώς δεν άκουσαν και γύρισαν τις πλάτες.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΔΑΣ
Στην εξάδα του Αργυροκάστρου στην οποία ανήκει κυριολεκτικά η ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, εγώ εκλήθη τελευταίος, στα τέλη του Δεκέμβρη 1990 και αφού είχα απογοητευτεί ότι μάταια κουραζόμουν. Σε όσους είχα ανακοινώσει τις προθέσεις μου δεν μ’ ακολούθησε κανείς.
Η εξάδα του Αργυροκάστρου, Ανάστασης Ντούρος, Γιώργος Μπούκας, Δημήτρης Ζιούλας, Δημήτρης Κίκης, Μενέλαος Χατζής και Παναγιώτης Μπάρκας, είχαμε την ιδιαιτερότητα ώστε ενώ ενψθληκαμε σε ομάδα στα τέλη του Δεκέμβρη 1990, χωρίς στο προηγούμενο να υπήρχαν στενές σχέσεις μεταξύ μας, μπορέσαμε σε λίγες μέρες, να καταστρώσουμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα, (το οποίο συνεχίζει να αντέχει στο πέρασμα του χρόνου) και καταστατικό της οργάνωσης.
Η εξάδα κατόρθωσε να φέρει σε επαφή όλες τις ομάδες που επιδίωκαν τον ίδιο σκοπό, αλλά είχαν μείνει σε επίπεδο επιθυμίας, της Πάνω και Κάτω Δρόπολης, του Αργυροκάστρου του Δελβίνου, των Αγίων Σαράντα και των Τιράνων. Σε περίπου μια βδομάδα κατόρθωσε να οργανώσει την γνωστή ιδρυτική πράξη της Δερβιτσιάνης,
Η εξάδα ανέλαβε και έβγαλε σε πέρας την κατάρτιση και παρουσίαση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης όλων των απαιτούμενων εγγράφων που προέβλεπε το προεδρικό διάταγμα του Δεκέμβρη του 1990 για την ίδρυση Πολιτικών Οργανώσεων (κομμάτων) στη χώρα και ενήργησε αποτελεσματικά μέχρι την έγκριση της.
Έδωσε στην οργάνωση το πετυχημένο όνομα “ΟΜΟΝΟΙΑ» (Ένωση των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Ελληνικής Μειονότητας,- αναφέρονταν στο πρώτο έγγραφο)
ΓΙΑΤΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΚΟΜΜΑ
Η πρώτη επίσημη συνάντηση της εξάδας πραγματοποιήθηκε στις 5.01.1991, στο γραφείο του Αναστάση Ντούρου. Η ημερήσια διάταξη ήταν προκαθορισμένη πριν από την πρωτοχρονιά και περιείχε: Οργανωτικά θέματα και ο χαρακτήρας της οργάνωσης. Το πρόγραμμα και το καταστατικό. Τα καθήκοντα για το άμεσο μέλλον.
Η όλη συζήτηση στην πρώτη συνάντηση στάθηκε κυρίως στον προβληματισμό:- Θα είναι κόμμα, οργάνωση, ή σύλλογος. Κέρδισε η δεύτερη άποψη, – της οργάνωσης για τους εξής λόγους. Πρώτο. Το προεδρικό διάταγμα που επέτρεπε τον πλουραλισμό στη χώρα, μιλούσε για οργανώσεις, ενώ σε παρένθεση είχε τον όρο κόμματα. Δεύτερο. Θεωρήθηκε αδύνατο ώστε το Αλβανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης να επέτρεπε τότε ένα κόμμα με εθνικό χαρακτήρα. Τρίτο. Στον εκλογικό νόμο προβλέπονταν ως εκλογικοί φορείς και οι οργανώσεις. Συνεπώς, αφήσαμε την ιδέα του κόμματος για ένα επόμενο στάδιο.
Με πρόταση του Γιώργου Μπούκα, αποφασίσθηκε επίσης το όνομα ΟΜΟΝΟΙΑ. Το συγκεκριμένο όνομα αποφασίστηκε επειδή το 1918 υπήρξε ομώνυμη δίγλωσση εφημερίδα σε υποστήριξη της πολιτικής παράταξης των χριστιανών ορθοδόξων στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου.
Αποφασίστηκε ώστε η οργάνωση να είχε ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ και ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ χαρακτήρα. Όλοι συμφωνήσαμε στην αρχή ώστε στην οργάνωση μπορεί να συμμετέχει ο κάθε Έλληνας μειονοτικός της Αλβανίας, χωρίς διάκριση φύλου, κοινωνικής κατάστασης και κομματικής τοποθέτησης. Η συγκεκριμένη αρχή αποτέλεσε στη συνέχεια το πολυσυζητούμενο και επίμαχο άρθρο του καταστατικού, ενώ οι ηγεσίες της ΟΜΟΝΟΙΑΣ εφάρμοσαν στην πράξη το αντίθετο.
Αποφασίστηκε ώστε όλα τα ντοκουμέντα έγκρισης καθώς επίσης και οι προσπάθειες για τον συντονισμό όλων των ομάδων να ολοκληρωθούν μέχρι τις 10 Γενάρη. Στις έντεκα να πραγματοποιούνταν η Γενική Ιδρυτική Συνάντηση, ακριβώς μια μέρα πριν από την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στα Τίρανα.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΤΗΣ ΕΞΑΔΑΣ
Όπως διαφαίνεται και στο πρωτόκολλο της 5ης Γενάρη 1991, γραμμένο στην αλβανική, η συζήτηση των προβλημάτων που αναφέραμε έγινε βάση ενός υλικού που παρουσίασε ο Παναγιώτης Μπάρκας. Το υλικό περιλάμβανε την εισαγωγή και τις βασικές αρχές του προγράμματος και του καταστατικού. (στις σημειώσεις αυτές το όνομα της οργάνωσης ήταν «Ταχυδρόμος προόδου»)
Ήρθε λοιπόν η ώρα να αναφέρω ότι το πρόγραμμα της ΟΜΟΝΟΙΑΣ δεν υπαγορεύτηκαν από κανέναν άλλο. Το υλικό αυτό με τις βελτιώσεις που έγιναν από την ομάδα των έξι πρωτεργατών και κανενός άλλου, συνεχίζουν να αποτελούν το αναγνωρισμένο, άρα και το νόμιμο πρόγραμμα και καταστατικό της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΡΒΙΤΣΙΑΝΗΣ. 11 Γενάρη 1991
Γεγονός είναι ότι εκεί ήρθαν εκπρόσωποι απ΄ όλους τους πυρήνες που εργάζονταν για την ίδρυση ενός πολιτικού φορέα της εθνικής ελληνικής μειονότητας. Το φορτίο οργάνωσης, ανήκει ξανά στην Εξάδα Αργυροκάστρου.
Επιδιώξαμε το Οβυρό, ώστε η οργάνωση να ιδρύονταν σε μια από τις πόλεις με έντονη παρουσία Ελλήνων και με ιστορική σημασία. Δεν τα καταφέραμε διότι μας κυνηγούσαν οι άνθρωποι της ΣΙΓΟΥΡΙΜΙ, γι΄ αυτό και καταλήξαμε στη Δερβιτσιάνη.
(Κατ΄όλη την διάρκεια της δραστηριότητάς μας γνωρίζαμε πολύ καλά ότι ήμασταν υπό παρακολούθηση. Μάλιστα και τα σπίτια μας παρακολουθούνταν με ανθρώπους και τεχνικές εγκαταστάσεις. Γνωρίζαμε ότι μέσα στην εξάδα υπήρχαν άτομα που αμέσως μετά από τις συνεδριάσεις μας, έδιναν αναφορά, όπως γνωρίζαμε ότι πολλοί άνθρωποι ενώ έδειχναν ενδιαφέρον για την ΟΜΟΝΟΙΑ και μας «συμβούλευαν» να προσέχουμε, στην ουσία το έκαναν αυτό για να συγκεντρώσουν πληροφορίες, που τις μετέφεραν αλλού (!). Δυστυχώς όμως άνθρωποι που τότε μας κυνηγούσαν, ή που τους δείχναμε με το δάχτυλο για το βεβαρημένο παρελθόν τους τέθηκαν διαχρονικά επικεφαλής της οργάνωσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ).
Στη Δερβιτσιάνη οι υπόλοιπες ομάδες έδειξαν ότι διακατέχονταν μόνο από βούληση να κάνουν κάτι, αλλά δεν είχαν στον τορβά κάτι συγκεκριμένο. Π.χ η ομάδα των Τιράνων επέμενε απλώς στην ανακοίνωση. Η ομάδα των Αγίων Σαράντα ενδιαφέρονταν για την έδρα και τον πρόεδρο. Κανείς ομως δεν έβλεπε ως αναγκαιότητα την άμεση ίδρυση της οργάνωσης. «Απλώς να ανακοινώσουμε ότι θα ιδρυθεί, ανέφερε ένας από τους βασικούς εκπροσώπους των Αγίων Σαράντα, ο οποίος επέμενε ώστε στις εκλογές η ΟΜΟΝΟΙΑ να μη κατέβαζε υποψήφιους βουλευτές με δικό της ψηφοδέλτιο, αλλά ανεξάρτητους. Ενώ για την ίδρυση της οργάνωσης, έλεγε ότι μετά από τις εκλογές, αφού θα συζητούσαμε τα διάφορα προγράμματα και καταστατικά, θα αποφασίζαμε.» Κέρδισε όμως η άποψη της ομάδας Αργυροκάστρου.
Χαρακτηριστικό είναι η μεγάλή ανοχή στη συνάντηση της Δερβιτσιάνης. ΄Όλοι κάναμε από μια παραχώρηση διότι προείχε η ανάγκη για την εξεύρεση της λύσης. (Ιδιότητα η οποία δεν έχει σήμερα καμιά σχέση με αυτό που λέγεται ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΔΑΣ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΕΞΑΝΤΛΗΘΕΙ
Ωστόσο, οι εκπρόσωποι όλων των άλλων ομάδων έφυγαν από τη Δερβιτσάνη παίρνοντας μαζί τους μόνο την ανακοίνωση για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. (Την είχαμε έτοιμη ως ομάδα Αργυροκάστρου, γραμμένη προσωπικά από μένα.) Το όλο φορτίο για την διεκπεραίωση του έργου ίδρυσης της οργάνωσης έμεινε ξανά στα χέρια της εξάδας του Αργυροκάστρου. Το πρόγραμμα, το καταστατικό και τα υπόλοιπα έγγραφα που απαιτούσε ο νόμος έγιναν έτοιμα μέχρι τις 21 Γενάρη 1991 από τους Δημήτρη Ζιούλα, Αναστάση Ντούρο, Παναγιώτη Μπάρκα και Δημήτρη Κίκη. Ο Μενέλαος Χατζής είχε αραιώσει την συνεργασία λόγω ασθένειας ενώ ο Γιώργος Μπούκας κρατούσε τις επαφές με τις άλλες ομάδες κυρίως με αυτή των Αγίων Σαράντα.
Να τονίσουμε ότι η συνεργασία αυτή στάθηκε καρποφόρα όχι απλώς στην διατήρηση μιας ενωτικής στάσης και γραμμής, αλλά ειδικά για την αναχαίτιση των προσπαθειών που ζητούσαν ένα άλλο πρόγραμμα και καταστατικό εμπνεόμενα δεν ξέρω από πού, καθώς και των προσπαθειών που ζητούσαν την ένταξη των Ελλήνων στα Αλβανικά κόμματα ή και συλλογικά της ΟΜΟΝΟΙΑΣ στους κόλπους του Δημοκρατικού Κόμματος. Στη συνεργασία αυτή οφείλεται η αρχή των ίσων αποστάσεων απ΄ όλα τα κόμματα στην Ελλάδα και την Αλβανία, που τόσο πολύ ενόχλησε την Αθήνα και τα Τίρανα.
Τα πράγματα δυσκόλεψαν ιδιαίτερα στη συγκέντρωση των υπογραφών. Ο φόβος ήταν ακόμα μεγάλος και κανείς δεν άπλωνε το χέρι για υπογραφές. Πολλές φορές βλέπαμε στους δρόμους Έλληνες που μόλις μας αντίκριζαν άλλαζαν δρόμο. (Αργότερα ανέλαβαν τα ινία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.)
Ενδεικτικό το γεγονός ότι κανένας από τους μέχρι τώρα προέδρους της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, (πλην ενός) δεν έχει υπογράψει την ιδρυτική πράξη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Κανένας επίσης, από τους μέχρι τώρα προέδρους των παραρτημάτων. Μόνο δύο από τους βουλευτές που εξελέγησαν με το σχήμα ΕΑΔ – ΟΜΟΝΟΙΑ υπέγραψαν μεταξύ των άλλων 131 Ελλήνων την ιδρυτική πράξη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Κανένας από τους μέχρι τώρα αιρετούς έπαρχους, νομάρχες δημάρχους. Μεταξύ των 131 υπογραφόντων θα βρεις απλούς Έλληνες, αγρότες και δασκάλους και λίγα άλλα στελέχη. Λίγα είναι επίσης τα ονόματα από Αγίους Σαράντα ή από την υπόλοιπη αλβανική επικράτεια. Συνεπώς η συγκέντρωση των 100 υπογραφών που απαιτούνταν με το νόμο ήταν δύσκολη υπόθεση.Την κατάσταση έσωσαν οι Έλληνες φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου με πρωτεργάτη τον Κ. Ζαφειράτη.
Είναι κι΄ αυτό ένα δείγμα της ισχύς στη γνωστή παροιμία ότι άλλη κάνουν τον πόλεμο και άλλοι παίρνουν τις δόξες.
Στις 22 Γενάρη η ομάδα των έξι έστειλε τα έγγραφα στα Τίρανα και την επόμενη, ημέρα Τετάρτη 23 Γενάρη 1991 τα υπέβαλε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.
H ΑΛΛΗ ΟΜΟΝΟΙΑ Ή Η ΟΜΟΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΛΙΑ
Νομίζω ότι είναι πλέον καιρός να αποκαλύψουμε την ιστορική αυτή πραγματικότητα.
Ο ΡαμίζΑλία από την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη 1988, με τις γνωστές θέσεις του για το Κοσσυφοπέδιο, γνώριζε πολύ καλά ότι το Βορειοηπειρωτικό θα αποτελούσε ουσιαστικό πολιτικό και εθνικό πρόβλημα για τον ίδιο. Μας το είχε αποκαλέσει «ανοιχτό τάφο για την αλβανική πολιτική»! Μάλιστα, στα πρότυπα του ρουμανικού σεναρίου, είχε συνεργαστεί με παράγοντες του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού για την ανατροπή του δικού του καθεστώτος, με τη διάφορα ότι το σενάριο Αλία πρόβλεπε τη σωτηρία του και όχι όπως το τέλος του Τσαουσέσκου. Συνεπώς ο Αλία ήθελε μια οργάνωση των Ελλήνων, αλλά υπό τον δικόν του έλεγχο. Αυτό θα αποδειχτεί μοιραίο για τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου και την οργάνωσή του.
Το Μαϊο-Ιούνιο του 1991, ο Κλεάνθι Κότσι, νομικός, τότε πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, βλέποντας ότι κάποιοι από τους βουλευτές της ΟΜΟΝΟΙΑΣ είχαν υψώσει την παντιέρα του Ελληνισμού και δεν «συμμορφώνονταν στις οδηγίες του κόμματος εργασίας», ένοιωσε δικαιωμένος και μας εκμυστηρεύτηκε κάτι πολύ σημαντικό. Τα Τίρανα θορυβήθηκαν πάρα πολύ μόλις ενημερώθηκαν σχετικά με τις διεργασίες για την ίδρυση από τους μειονοτικούς της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Στο γραφείο του Αλία υπήρξε έντονη συζήτηση για το αν έπρεπε ή όχι να επιτρέπονταν η ίδρυση της. Υπήρξε η άποψη που υποστήριζε και ο Κότσι ότι η ΟΜΟΝΟΙΑ αργά ή γρήγορα θα μετατρέπονταν σε μεγάλο πονοκέφαλο για τα Τίρανα. Υπήρξε και η άποψη που εξέφραζε την αισιοδοξία ότι θα τίθονταν υπό τον έλεγχο των Τιράνων και στην υπηρεσία αυτών. Για τον έλεγχο αυτό οι κατάλληλοι άνθρωποι, ήταν οι μειονοτικοί κοντά τότε στον Αλία. Ο Κώτσι μας ανέφερε και τα ονόματα Οι όλες εξελίξεις επιβεβαίωσαν πλήρως τον μακαρίτη Κλεάνθι Κότσι, μέλος τότε της συμβουλευτικής ομάδας του προέδρου Αλία. Τώρα εκείνοι, οι δικοί μας, δεν αναφέρουμε τα ονόματά τους για λόγους ευθιξίας, γράφουν τα «απομνημονεύματα ηρωισμού» για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Μάλιστα τους χρηματοδοτούν για την έκδοσή τους οι διπλωματικές αρχές της Ελλάδας στην Αλβανία.
Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει επίσης το γεγονός ότι τα Τίρανα στο πλαίσιο της λογικής ελέγχου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, είχαν καταφέρει να προωθήσουν ως συνομιλητές της Αθήνας για το «Βορειοηπειρωτικό» ανθρώπους της ίδιας πάστας από την ελληνική μειονότητα.
Η σύγχυση εντείνεται περισσότερο διότι ακριβώς τα μέλη της ομάδας των Τιράνων παρευρέθηκαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης την ημέρα παραλαβής της απόφασης έγκρισης της ίδρυσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, στις 22. 2.1991. Μάλιστα έδειξαν ενθουσιασμό για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Επίσης στις δομές της ΟΜΟΝΟΙΑΣ από το συμπαγές τμήμα της ελληνικής μειονότητας, είχαν σπεύσει να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους άτομα αμφίβολου παρελθόντος, τα οποία παρά την αντίστασή μας κατόρθωσαν, με την υποστήριξη και της Ελλάδας, (μαζί με τα Τίρανα) να ηγηθούν στην ΟΜΟΝΟΙΑ. Η ίδια ταχτική συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας ανεξάρτητα από την κατάσταση στην ΟΜΟΝΟΙΑ.
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΟΝΟΙΑ
Είναι γεγονός ότι με την ίδρυσή της ΟΜΟΝΟΙΑΣ υψηλά ιστάμενο πρόσωπο στην κρατική πυραμίδα της Ελλάδας θεώρησε την ΟΜΟΝΟΙΑ «αγκάθι στα πόδια της Αθήνας που πρέπει να βγάλουμε το συντομότερο». Όπως επίσης είναι γεγονός ότι η Αθήνα δεν αναγνώρισε την ΟΜΟΝΟΙΑ ως πολιτικό εκπρόσωπο της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία και παρότρυνε τους Έλληνες να ενταχτούν στα Αλβανικά κόμματα, κυρίως στο Δημοκρατικό Κόμμα. Μόνο όταν η ΟΜΟΝΟΙΑ έκλεξε πέντε βουλευτές στην Αλβανική Βουλή την αναγνώρισε με έκδηλη όμως την τάση όχι να συνεργαστεί μαζί της αλλά να την θέσει υπό έλεγχο. Οι μετέπειτα εξελίξεις το επιβεβαίωσαν αυτό περίτρανα.
Στα τέλη του Δεκέμβρη 1990 και αρχές Γενάρη του 1991, η ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα δεχόταν συνεχώς πληροφορίες για τις κινήσεις στην ελληνική μειονότητα αλλά προσπαθούσε να τις χαλινώσει προς λύσεις που σκέφτονταν αυτή.
Στις 8 Γενάρη ενώ βρέθηκα στην Πρεσβεία στα Τίρανα για μια προσωπική υπόθεση, ενημέρωσα για τις προσπάθειες της ομάδας Αργυροκάστρου. (Η ενημέρωση αυτή έγινε χωρίς την συγκατάθεση της εξάδας και θεωρήθηκε ένα σοβαρό ατόπημα από μένα). Ο αρμόδιος εκπρόσωπος στην Ελληνική Πρεσβεία δεν έδειξε καν ενδιαφέρον για την προσπάθεια αυτή. Ζήτησε να μάθει αν είχαμε επαφές με τον Ν. Μπαλκόνη, (φερότανε ως ενεργό μέλος της ομάδας των Αγίων Σαράντα). Άφησε μάλιστα να εννοηθεί ότι απ΄ αυτόν θα πρέπει να παίρναμε οδηγίες. (!)
Τρεις μέρες αργότερα, στη συνάντηση της Δερβιτσιάνης ο άνθρωπος αυτός τάχτηκε κατά της ίδρυσης της οργάνωσης φέρνοντας το μήνυμα των ανεξάρτητων βουλευτών και την ένταξη στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Κατά την επίσκεψή του στα Τίρανα ο Μητσοτάκης συναντήθηκε με ομάδα Ελλήνων φοιτητών στο πλαίσιο όμως της ενθάρρυνσης για ένταξη στο Δημοκρατικό Κόμμα, παρά το γεγονός ότι στα Τίρανα ήταν αφισοκολλημένη η ανακοίνωση για την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. (Μαρτυρίες αναφέρουν ότι η ομάδα νέων και φοιτητών στη συνάντηση με τον Μητσοτάκη ήταν μικρή σε νούμερα, ασυντόνιστη και υπό τον έλεγχο)
Την επόμενη ο Μητσοτάκης επισκέφτηκε την Δερβιτσιάνη. Μίλησε για την ανοιχτή αγκάλη της Ελλάδας προς τους Έλληνες, όμως καμιά νύξη ή ενδιαφέρον για την ΟΜΟΝΟΙΑ.
Στην πρώτη επίσημη επίσκεψη αντιπροσωπείας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ στην ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα, ο εκπρόσωπος της Πρεσβείας περισσότερο ενδιαφέρθηκε για το τι σκεφτόμασταν εμείς για το Δημοκρατικό Κόμμα παρά για την πολιτική πορεία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ
Η Ελλάδα προώθησε Έλληνες υποψήφιους βουλευτές με το Δημοκρατικό Κόμμα. Στον πρώτο κιόλας χρόνο ζωής της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ετοίμασε και προσγείωσε στην ηγεσία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ τα ίδια άτομα που προωθούσε ένα χρόνο πριν για βουλευτές με το Δ. Κόμμα.
Η ΟΜΟΝΟΙΑ από αυθεντικό γέννημα και θρέμμα της ελληνικής μειονότητας έχασε την ανεξαρτησία της και σε λίγα χρόνια, αντί για συνομιλητής και διαπραγματευτής με τα κέντρα αποφάσεων, μετατράπηκε σε ελεγχόμενο κράμα με μόνο στόχο την πολιτική και οικονομική επιβίωση της κάθε ηγεσίας, οι οποίες καταναλώνονταν στην αναζήτηση της φόρμουλας του νέου κατεστημένου.
Θέλω όμως να πιστεύω ότι η προσπάθεια της Ελλάδας να φέρει την ελληνική μειονότητα κοντά στο Δημοκρατικό Κόμμα, ανάγκασε τα επίσημα Τίρανα ακόμα υπό την διοίκηση των κομμουνιστών, να εγκρίνουν την ίδρυση της ΟΜΟΝΟΙΑΣ, ελπίζοντας ότι θα αποτελεί μια οργάνωση υπό τον δικό τους έλεγχο. Μόλις διαπίστωσαν το αντίθετο, έστω και σε μερικά ηγετικά στελέχη, άλλαξαν στάση, οδηγώντας την βουλή στην απόφαση ώστε στις αμέσως μετά εκλογές, του Μάρτη του 1992, η ΟΜΟΝΟΙΑ να μην ήταν εκλογικός φορέας. Ήταν «θριαμβευτική» η στήριξη της Αθήνας ώστε η ΟΜΟΝΟΙΑ να μη ήταν εκλογικός φορέας στις εκλογές του 1992. Η Αθήνα κατάφερε μάλιστα να κάμψει την αποφασιστικότητα του Συμβουλίου της Ευρώπης για να αναγκάσει τα Τίρανα να βρει τρόπο συμμετοχής της ΟΜΟΝΟΙΑΣ στις πρόωρες εκλογές του 1992.
Η Ιδρυση της Ομονοιας – 1991
(129 σελίδες)